Kalite için Altı Sigma Üzerine Kısaca

Günümüzde kuruluşlar kaliteyi varlıklarını sürdürmek ve büyüyebilmek için stratejik bir silah olarak kullanırlar. Bu durumda kalite nedir? Sorusu akıllara gelmektedir. Kalite için gerekli olan felsefeyi anlamak için kalite gurularının teorilerini anlamak gerekir. Kontrol grafikleri tekniğinin mucidi Dr.Walter Shewhart süreçteki değişkenliğin azaltılması için istatistiksel yöntemlerin kullanılması gerektiğini vurgulayan ilk kişidir. Kalite kullanıma uygunluktur. Shewhart’a göre kalitenin iki yönü vardır. Müşterinin ne istediği (sübjektif) ve ödenen fiyat karşılığında elde edilen değer dahil olmak üzere fiziksel özelliklerin ne olduğu (objektif). ^[1]TESTİK M. C., Kalite Yönetimi Ders Notları, Hacettepe Üniversitesi, 2015-16

Kalite mühendisliği, ürünün satışından önce oluşan (birim üretim maliyeti) ve satıştan sonra ortaya çıkan tüm maliyetlerin (kalite kaybı) azaltılması ile uğraşan mühendislik dalıdır. Bu nedenle kalite mühendisliği, tasarım, üretim, operasyonlar ve ekonomi gibi farklı konuları içeren bir disiplinlerarası bilimdir. Genelde yüksek kalitenin yüksek birim imalat maliyetiyle paralel olduğu düşünülegelmiştir. Ancak bu yanlış kanıdan gürbüz tasarım metodu gibi Genichi Taguchi tarafından geliştirilen metotlar sayesinde vazgeçilmiştir. Kalite mühendisliği ile ilgili uygulamalar içerisinde az önce zikredilen hususlar göz önünde bulundurulmak suretiyle çalışmalar yapılması hedeflenmiştir.

Kalite ile ilgili sistematik bir yaklaşım sergilemek maksadıyla geliştirilen metotlardan Altı Sigma; işletmelere, kendi iş süreçlerinin yeterliliğini iyileştirebilecekleri araç ve yöntemler sağlayan bir metodolojidir. Altı Sigma’nın odak noktası, ürünün anahtar kalite özelliklerindeki değişkenliğin, kusurlu olma veya bozulma ihtimalinin neredeyse imkansız olacağı seviyeye indirgemesidir. Aynı zamanda Altı Sigma milyonda 3,4 oranında bir hatayı hedefleyen özel bir kalite ölçütüdür. Birçok işletme bu oranda bir kaliteyi yakalayamamış olmasına rağmen bu metodolojiyi ve teknikleri, maliyetleri düşürmek ve kaliteyi artırmak için takip etmekte ve uygulamaya çalışmaktadır. Çalışmalar, iş döngüsü başlangıcında görülen bir problemin giderilmesinin işletmeye daha az maliyete neden olacağını göstermektedir. Böylece iyileştirmeleri sadece üretim düzeyini ve hizmet kalitesini artırmaz aynı zamanda maliyetleri de düşürür. ^[2]Laudon Kenneth, Jane P., Management İnformation Systems,Pearson İnternational edition, 279, 2011.

Altı Sigma, basın dünyası tarafından “süreçleri ve ürünleri daha düzgün hale getirmek için mühendis ve istatistikçilerin kullandığı ileri derece teknik bir yöntem” olarak tanımlanır. ^[3]Pande S.Peter, Neuman Robert P., Cavanagh Roland R., Six Sigma Yolu, Klan Yayınları, 12, 2003. Bu tanım kısmen doğrudur. Ölçümler ve istatistikler Altı Sigma iyileştirmesinin temel unsurlarıdır ancak işin hepsi bununla da bitmemektedir. Kendine özgü felsefesi ve birçok tekniği vardır ve mükemmeli hedeflemektedir. Altı Sigmayı içselleştirmiş bir kuruluşta üst yönetimin desteği ile kuruluş yapısında birtakım görevler bulunmaktadır bunlar; liderlik takımı, şampiyon, uzman karakuşak, kara kuşak ve yeşil kuşaklardır.

Tek bir proje ile Altı Sigma bitmemektedir. Altı Sigma yöntemi ilk kez Motorola tarafından 1987’de geliştirilmiştir. Allied Signal, altı sigma kavramını ikinci kullanan şirkettir. Altı sigmanın çok başarılı bir yönetim felsefesi olması ise General Electric sayesinde olmuştur.

Türkiye’de Altı Sigma uygulayan şirketlerden Arçelik örnek verilecek olursa 2011-2013 arasında yaklşık 1000 Altı Sigma projesinden 45milyon TL kazanç sağlamışlardır. Dolayısıyla Altı Sigma müşteri memnuniyeti, kârlılık ve rekabet gücü açısından organizasyonu daha ileri bir konuma taşıyacak kültür değişimini amaçlayan kapsamlı bir çabadır.

Bir performans artırma yöntemi olarak Altı Sigma’nın kapsamı ve etkinliğini ifade edecek olursak; İşte başarıyı yakalamak, sürdürmek ve en üst düzeye ulaştırmak için kapsamlı ve esnek bir sistemdir. Altı Sigmayı işleten benzersiz mekanizma, müşteri ihtiyaçlarını derinlemesine anlama; gerçekleri, verileri ve istatistiksel analizleri bir disiplin çevresinde kullanma; iş süreçlerini yönetme, iyileştirme ve yeniden keşfetmekten ibarettir. ^[4]Pande S.Peter, Neuman Robert P., Cavanagh Roland R., Six Sigma Yolu, Klan Yayınları, 13, 2003.

Altı Sigma’nın 5 N 1 K’sı

• Neden Altı Sigma? Müşteri tatmini ve verimlilik

• Kim yapar? Yukarıdan aşağıya eğitilmiş personel

• Nedir? Değişkenliği ortadan kaldırmak için verileri kullanan istatistiki düşüncedir

• Nerede uygulanır? Standart “ Tanımla-Ölç-Analiz et- İyileştir-Kontrol et” adımları çerçevesinde kullanılır.

• Ne zaman yapılır? Projeler ile desteklenen çabalar içinde yapılır. ^[5]Gürsakal Necmi, Altı Sigma Müşteri Odaklı Yönetim, Nobel yayımevi, 22, 2005.

Varsayım: bir süreç Altı Sigma kalite seviyesine ulaşsa da süreç ortalamasında uzun dönemli değişkenlik mevcut olabilir. Bu da sürecin hedeften 1.5 kadar sağa/sola kayabilmesine neden olur.

Tutarsızlık: eğer süreç durağan değilse tahminler güvenilir olmayabilir.

Altı Sigma Metodolojisi: İşletmelere, kendi iş süreçlerinin yeterliliğini iyileştirebilecekler araç ve yöntemler sağlayan bir metodolojidir. Stratejisi şu şekildedir:

• Ürün ve süreçteki değişkenliği azaltmak

• Daha az kusurlu ürün üretmek

• Ürün kalitesini iyileştirmek

• Karlılığı iyileştirmek

• Sonuç olarak iş/işletme mükemmelliği sağlamak

Proje yönetimi DMAİC (TÖAİK) özel metodolojisi ile yapılır.

Altı Sigmanın odağı, iş üzerinde önemli etki yapacak süreç iyileştirmelerini gerçekleştirmektir.

Süreç: kuruluşa değer katacak çıktılar üretebilecek sıralı ve organize aktivitelere denir. Bütün iş birbirine bağlı süreçler sonunda ortaya çıkar. Bütün süreçler iyileştirilebilir. İyileştirme için organize bir yaklaşıma ihtiyaç vardır. Beş aşamalı problem çözme metodolojisi TÖAİK (tanımla, ölç, analiz et, iyileştir, kontrol et)’ dir.

• Tanımlama Aşaması: Proje fırsatlarının belirlenmesi, belirlenen proje adaylarının atılım potansiyeline sahip olduğunu doğrulamaktır. İlk olarak proje beyanı tamamlanmalıdır (grafiksel araçlar kullanılır). Akış grafiği, SİPOC diyagramı kullanılır.

• Ölçme Aşaması: Hedef, mevcut sürecin durumunun anlaşılması ve değerlendirilmesidir. Sürecin ana girdi ve çıktıları belirlenir. Veriler mevcut eski kayıtlardan örnekleme veya gözlemsel çalışmalardan elde edilir. Histogram, kutu grafiği, pareto grafiği, serpilme diyagramı, dal ve yaprak diyagramı gibi araçlar kullanılır. Ölçüm sistemi yeterliliği önemli olabilir.

• Analiz Aşaması: Neden sonuç ilişkilerine karar verebilmek için ölçüm aşamasında elde edilen verilir kullanılır. Değişkenliğin kaynağı araştırılır ve anlaşılır. Sistem kaynaklı genel nedenler dış kaynakların sebep olduğu özel nedenler karşılaştırılır. Kontrol grafikleri, hipotez testleri, güven aralıkları, regresyon modelleri, hata modu ve etki analizi, kesikli olay simülasyonu gibi araçlar kullanılabilir.

• İyileştirme Aşaması: Amacı problemlere çözüm getirmektir. Hata önleyiciler kullanışlı olabilir. Sistemdeki dar boğazları azaltmak için süreç yeniden tasarlanabilir. Deney tasarımı bu aşamanın önemli bir aracıdır. Problemin çözüldüğünden emin olmak için çözümün pilot testleri gerçekleştirilir.

• Kontrol Aşaması: Projedeki geri kalan işler tamamlanır. Süreç sahibine süreç kontrol planı sağlanır. Eğitim dokümanı sağlanabilir. Gelecek denetimler için metot ve metrikler belirlenir. Yeni sürece geçiş planı hazırlanır.

Üst yönetimin kalite mühendisliği hesaplamaları vasıtasıyla verimin ne şekilde artırılabileceği ve kalitesizlik maliyetinin farkına varılmasıyla daha etkin bir sistemin kullanımında karar erilebilmesi noktasında ikna edilmesi sürecinde etkili olabileceği değerlendirilmektedir.

Bunun yanında DMAİC sadece Altı Sigmanın metodolojisi değil, kalite ve süreç iyileştirmede problem çözme prosedürü olarak yapılandırılmış genel bir prosedürdür. ^[6]Montgomery Douglas C., Statistical Quality Control, 6 Edition, 46, 2008.

DMAİC metodolojisi kullanımında aşağıda sıralanan teknikler vb. kullanılmaktadır. Metadolojinin uygulanmasında basamakların ne şekilde yürütüldüğü konusunda fikir sahibi olunması açısından bu teknikleri zikretmekte fayda vardır.

Tanımla:

• Proje için süreç yönetimi

• Proje yönetim temelleri

• Yönetim ve planlama araçları (diagramlar, matrisler vs.)

• Projelerin iş sonuçları

• Takım dinamikleri ve performanslar

Ölç:

• Süreç analizleri ve dökümantasyon

• İhtimaller ve istatistikler

• Veri toplama ve özetleme

• Olasılık dağılımı

• Ölçme sistemleri analizi

• Süreç kapasitesi ve performansı

Analiz et:

• Keşif veri analizi

• Hipotez testi

Geliştir ve Kontrol et

• Deney tasarımı

• İstatistiksel süreç kontrol

• Uygulama ve geçerli çözümler

• Kontrol

Altı Sigma İçin Tasarım (DFSS): Değişkenliğin azaltılması ve kalite iyileştirme felsefesinin üretim aşmasından tasarım süreçlerine taşınmasını temel alan bir yaklaşımdır. Yeni ürün, hizmet ve süreçlerin ortaya çıkması ile sonuçlanan teknolojinin etkin bir şekilde ticarileştirilmesi için organize bir metodolojisidir. Müşteri ihtiyaçlarının belirlenmesinden yeni ürün veya hizmetin piyasaya çıkmasına kadar ki sürecin tüm gelişini kapsar. 6 sigma, operasyonel mükemmellik için kullanılır. DFSS ise işletme sonuçlarının iyileştirilmesine odaklanır. DFSS nin en önemli kazancı geliştirme süresinin azaltılmasıdır. DFSS doğrudan kuruluş içerindeki değerinin artmasına odaklanır. Her tasarım bir iş kararıdır. Ortalama ve değişkenlik ürünün performans ve maliyetini etkiler. Tasarımcılar maliyet ve getirileri tasarım aşamasında tahmin edebilir. DFSS ürün tasarım metotlarını geliştirir.

Altı Sigma; mevcut süreçlerin işleyişinde hataları tespit etmek için istatistiksel analiz araçları kullanır ve küçük değişiklikler önerir. Bunun yanında zaman zaman belirli bir kalite düzeyine ulaşmak için iş süreçleri tümüyle yeniden yapılandırılmak zorunda da olabilir. Bilgi sistemleri, ürünleri veya süreçlerini basitleştirmek, tüketiciyi taleplerine uygun değişiklik ve iyileştirmeler yapmak, üretim ve tasarımda kaliteyi artırmak ve karşılaştırma standartlarını sağlamakla işletmelere kalite hedeflerine ulaşmada yardımcı olur. ^[7]Laudon Kenneth, Jane P. Laudon, Management İnformation Systems,Pearson İnternational edition, 280, Kalite mühendisliği uygulamalarında da aynı mantıkla hareket etmek yerinde bir karar olur. Dolayısıyla yapılacak süreç iyileştirme çalışmalarında kontrol grafikleri kullanımı ile sürecin izlenmesi, sonrasındaysa alarm noktalarında gereken düzenlemenin yapılmasını sağlayacak olan bir yazılım için gereken tasarımın yapılması etkin bir strateji olacaktır.

Sonuç olarak; sürecin beklenen spesifikasyon limitleri içerisinde olduğunu görmek, sürecin iyileştirilmesini sağlamak ve dolayısıyla kalitesizlik maliyetinden kurtularak verimliliğin artırılması, kalitenin artırılmasıyla müşteri memnuniyeti başta olmak üzere rekabetçi bir takım üstünlüklerin sağlanması gibi kazanımların günümüz ekonomisinde sürdürülebilirliğin sağlanabilmesinde son derece önemli bir avantaj olarak karşımıza çıkması kalite konusuna verilmesi gereken önemi ortaya koymaktadır. Bunun yanında çağın gerektirdiği yazılımsal yeniliklerin bu tarz uygulamalarda kullanımının sağlanması ve hatta yapay zeka gibi modern çağın gerekliliklerinden bu süreçlerde etkin olarak istifade edilmesi organizasyonları rakipleri önünde ulaşılmaz bir konuma taşıyacaktır.

About The Author

Emrah Haluk AKDERE

Geleceğin anahtarını elinde tutanların ancak modern insanlığın gündemini yakalayabilenler olduğu düşüncesiyle, kendisini yaşam boyu öğrenen olarak tanımlayan Haluk AKDERE, yaşam serüveninde öğrendiklerini sizlerle Majorscope.com’da paylaşıyor.

See author's posts