Mentollü herhangi bir şey tükettiğimizde gelen ferahlık hissini hepimiz biliriz. Örneğin; naneli şeker yedikten sonra bir süre içtiğimiz ılık su bize soğukmuş gibi gelir. Bunun nedenini hiç merak ettiniz mi?
Mentollü herhangi bir şey tükettiğimizde gelen ferahlık hissini hepimiz biliriz. Örneğin; naneli şeker yedikten sonra bir süre içtiğimiz ılık su bize soğukmuş gibi gelir. Bunun nedenini hiç merak ettiniz mi?
Nane bitkisinin yapraklarından elde edilen Mentol (C10H20O) isimli bileşik, yapısı itibarıyla genellikle yağ olarak algılanır. Buhar damıtma yöntemiyle nane yapraklarından ekstrakte edilir, dondurulur ve mentol kristalleri elde etme amacıyla kurutulur. Mentol kristalleri, oda sıcaklığında katı haldedir.
Antik çağlardan beri kullanılan mentolün kullanım alanı oldukça geniştir. Sakız, şeker, diş macunu, gargara suyu, mendil, sigara, çeşitli ilaç ve krem gibi belki de sayamayacağımız kadar çok üründe kullanılabilir.
Mentol, ferahlık hissini nasıl veriyor?
Mentollü herhangi bir şey tükettiğimizde oluşan ferahlık hissine sebep olan şey aslında; mentol ve soğuk reseptörü olarak bilinen ve insanlarda TRP-M8 geni tarafından kodlanan bir proteindir. Bu potansiyel kalsiyum geçirgen iyon kanalının alt familyası, Melastatin 8 proteini bilim insanları tarafından TRP-M8 olarak adlandırılmıştır. Mentol bileşiği, TRP-M8 proteinini tutmak için doğru moleküler şekli alır ve stabil vücut sıcaklığında dahi aynı şekilde proteinin biçimini bozabilme yeteneğine sahip olarak algılarımızı değiştirebilir.
Herhangi bir şeyi sıcak veya soğuk olarak algılamamızın sebebi, bu uyaranların sinir hücrelerimizde bulunan reseptörler aracılığıyla beynimize ulaştırdığı elektrik sinyalleridir. Beyin, tarafına iletilen bu sinyalleri çeşitli kategorilere ayırarak “Bu çok sıcak, ona sakın dokunma” veya “Bu ılık, ona dokunabilirsin” gibi işlevsel yorumlarda bulunur ve uyaranlara uygun tepkiyi vermemizi sağlar.
Mentol moleküllerinin uyaranlarına maruz kaldığımızda, TRP-M8 proteini aracılığıyla sıcaklık düşmüş gibi algılanır ve beynimize ilgili reseptörler tarafından bu yönde sinyaller gönderilir. Mentol bileşeni, dil ve deriyle etkileşime girerek hücredeki elektrik aktivitesini değişime uğratır. Bu elektriksel impulsları tetikleyen zarın, iyon geçirgenliğini değiştirerek TRP-M8 proteinini aktif hale getirir. Gerçekleşen etkileşim sonucu beyin bu impulsları soğuk bildirimi olarak algılar ve bunu serinlik hissi olarak algılamış oluruz. Bir bakıma beynimiz kandırılmış olur.
TRP-M8 aktivitesini kaybedinceye kadar yediğimiz ve içtiğimiz her şeyi soğuk olarak algılarız. Bu olayın tam tersi acı bir besin tükettiğimizde de gerçekleşir. Örneğin; acı biberde bulunan kapsaisin isimli madde, TRPV1 proteinini tetikler ve bir süre her şeyi sıcak olarak algılamamıza sebep olur.
Bilim insanları, geçtiğimiz yıllarda mentolden 200 kat daha güçlü bir uyaran olan Nutmeg (muskat) bileşiğini keşfettiler. Nutmeg bileşiğinin, neredeyse sentetik bir TRP-M8 uyaranı olan icilin agonistiyle aynı etki düzeyinde olduğu saptanmış oldu ve mentolün etkisi ortalama 10 dakika iken, nutmegin etkisi 30 dakika civarında olduğu görüldü.
Özetle TRP-M8 proteinini harekete geçiren mentol ürünlerini tükettiğimiz zaman geçici bir ferahlık hissi yaşamış oluyoruz.
Mentollü sigaraların normal sigaralara oranla beyin ve akciğerleri daha fazla etkilediği de bilinen gerçekler arasında. Bunu başka bir yazıda aktarıyor olacağım.
Bilimle kalın.
Kaynak
References
| ↑1 | https://www.tekyolbilim.com/mentol-neden-ferahlik-hissi-verir/ |
|---|