İçinden geçtiğimiz günlerde yeni bir sürecin eşiğindeyiz. 2020 Yılının Mart-Mayıs aylarında yaşadığımız 75 gün hem kişisel tarihlerimizde hem de Dünya tarihinde kitap ayracı niteliğinde olacak. Bu yazı yeni dönemde uyum sağlamaya çalışacağımız yeni normları ve kuracağımız yeni dengede karşılaşacağımız zorlukları konu etmektedir.
“İyi bir krizi asla ziyan etmeyin”.
Winston Churchill
Her krizin bir tehlike ve fırsat içerdiği Çin alfabesindeki sembollerle anlatılmıştır. Winston Churcill’in sözü de bunu işaret etmektedir. İçinden geçtiğimiz süreç hem kurumlar hem de çalışanlar açısından tehdit edici ögeler içerdiği gibi aynı zamanda fırsatlar da barındırmaktadır.
Son bir aydır her ortamda çok sık tekrarlanan bir söylem var: “Korona sonrası hiçbir şey eskisi gibi olmayacak”. Hiç şüphesiz önümüzdeki birkaç ay içinde hayatın derece derece alıştığımız düzene döneceği beklentisi birçoklarına rahatlık veriyor. Krizler var olan eğilimleri güçlendirir ve bazı değişikliklerin hızla hayata geçmesine imkan verir. Geride bıraktığımız süreçte de yıldırım hızıyla yaşadığımız değişiklikler; evden çalışma ve evden eğitim oldu. Bu değişimin uzun dönemde kalıcı sonuçlar verecek sonuçları olacak. Ancak “hayatın asla eskisi gibi olmayacağını” düşünmek insan doğası ile ilgili temel gerçeklerle çelişir. Kurumlar açısından güçlük verimliliği ölçmek ve aidiyeti korumak; çalışanlar açısından zorluk ise iç disiplinini geliştirerek dürtüsel davranışlardan uzak kalmak ve verimliliği artırmaktır.
Alışkanlıklar ince ipliklerle dokunmuş halatlardır ve bu örgü on binlerce yıl içinde oluşmuştur. Bu nedenle bir kuşaktan diğerine bütünüyle farklılaşmaz, bir insan ömrü içinde değişmesi ise söz konusu değildir. Örneğin günde 350 kere elini yüzüne götürme alışkanlığını kazanmış olan insan canlısı, bunun yanlış olduğunu öğrendiği halde, bu davranışından kolayca vaz geçemez. Diğer taraftan insanlar tehlikenin geçtiğine ikna oldukları zaman, eski alışkanlıklarına dönmek için hızla ve birikmiş açlıkla hareket edeceklerdir. Kısacası hepimiz alıştığımız hayata, dönüş için yeşil ışığı yanmasını bekliyoruz. Birçokları için sabah kahvesini içerek işe gitmek, hapşıran birine, ters bakıp ondan uzaklaşmak yerine, “çok yaşa” diyeceğimiz günleri özlüyoruz. Ancak görünen, beklediğimiz yeşil ışığın yanmasını daha uzun ve belirsiz bir süre bekleyecek olmamızdır. Virginia Wolf’un söylediği gibi:” Hepimiz aynı dünyaya baksak da farklı gözlerle görürüz”. Bu nedenle bugüne kadar yaşadıklarımızda olduğu gibi, bundan sonra da yaşanacak değişiklikler benzer olsa da herkesi aynı biçimde etkilemeyecektir.
Korona Dönemi
Birinci dönemde Mart ayının ikinci haftası daha önce fazla dile getirilmeyen bazı bilgilerin yüksek sesle dile getirilmesiyle doğan korku ve kaygı, heyecanlı ve belirsizliklerle dolu bir süreç başlattı. Bu dönemde birçoklarının düşünce tarzı korku, endişe ve komplo teorileriyle beslenerek yeniden şekillendi.
Yönetimlerin tutumu çalışanların duygu durumunu ve ruh halini belirledi. Örneğin sık ve verimli toplantılar yapan ekiplerde belirsizlik ve dedikodu olmadı, verimlilik azalmadı, hatta bazılarında yükseldi. Buna karşılık yöneticilerin kendi kaygılarını yönetemedikleri ekiplerde baskı, güvensizlik ve belirsizlik egemen oldu ve doğal olarak verimlilik de düştü. Kısaca söylemek gerekirse bu süreç kişisel ve kurumsal değerlerin sınandığı bir dönem oldu.
Ofise dönmeye hazırlık dönemi olan ikinci dönem şu sırada içinden geçmekte olduğumuz süreç. Ancak birçok kurumda bu dönüş kademeli olacak ve uzunca bir süre için hep birlikte eski düzende çalışmayacak. Bu dönem misyonun vurgulanacağı, geleceğe dönük fırsatlara odaklı projelerin hazırlanacağı ve korona sonrası dönem için izlenecek stratejin oluşturulacağı bir dönem olacak.
Yönetimler açısından bu dönemde maliyet azaltıcı önlemler alırken çok dikkat etmek gerekir. Çünkü çalışanlar bu durumu bir tehlike işareti olarak algılayabilirler. Bu dönemde reklam harcamalarına yatırım yapmak yerine, müşteri deneyimini geliştirici ve çalışanları bu döneme hazırlayan çalışmalara odaklanmak, yatırımın geri dönüşü açısından önem taşıyor. Kimse hayatının sonuna kadar 2020 yılının Nisan ve Mayıs aylarını unutmayacak. Çalışanların anlamsal hafızalarında olumlu veya olumsuz yer etmek, liderlerin tercihleriyle belirlenmiş olacak. Yöneticilerin kendilerine, “ekibime güven mi aşıladım, yoksa kaygı ve güvensizlik mi?” sorusunu sormaları gerekecek.
Yeni Normlar
Üçüncü dönem, sınırlı olarak ofiste çalışmaya başlanacak dönem olacak. Bu dönemde yeni normlara uymak herkesi zorlayacak. Bu konuda ilk akla gelen, çalışanların uzun bir süreyi evde geçirdikten sonra tekrar günlük trafik mücadelesini yaşayarak ofis ortamına psikolojik açıdan uyum sağlamanın getireceği zorluklardır. Oysa yaşanacak zorlukların öncelikle duygusal değil, davranışlarla ilgili olacaktır. Yeni normlara alışmak sadece çalışma koşullarına uyum göstermekle ilgili olmayıp öncelikle günlük davranışlarda yapılması gereken değişiklikleri içine alacaktır. Örneğin, bu zorlukların başında maske takmak mecburiyeti gelecektir. Maske takmak, zorlayıcı ve bunaltıcı olmasının ötesinde, bir çoğumuzun henüz deneyimlemediği, çok daha farklı bir zorluk taşıyor. İnsanlar duygularını, tarih sahnesinde var olduklarından bu yana, mimikleriyle ortaya koyar ve başkalarını da aynı yolla anlarlar. Ortaya çıkan bu yeni durumda ne kendi duygumuzu yansıtmak ne de karşımızdakinin duygusunu anlamak mümkün olacaktır. Maske takmak toplumda yetersiz olan empati düzeyini düşürecek ve insan ilişkilerini olumsuz etkileyecektir.
Bir başka önemli nokta, temas konusunda yaşanacak olan tereddüt ve kuşkulardır. Türk kültüründe önemli bir yeri olan sarılma, kucaklaşma, arkadaşlar arasında öpüşme alışkanlıklarına ara vermek zorunlu olacaktır. Temas konusundaki sorun objelere temas konusunda da kendini gösterecektir. İşi yönetenler açısından çalışanların sağlığını göstermelik değil gerçekten gözetmeleri ve bunu da hissettirmeleri önem taşıyacaktır.
Bu dönemde iş seyahatleri azalacak, toplantıların çoğu ağ ortamında gerçekleşecek, kurumlar bu toplantılarla ilgili yeni düzenlemeler yapacak, eğitim çalışmalarını yapısı değişecek, webinar ve sınıf eğitimleri harmanlanarak eğitimin verimliliği yükselecek, işin doğasının elverdiği alanlarda haftada bir-üç gün evden çalışmak birçok kurum için tercih edilecektir. Yakın gelecekte İK’nın ilk odaklanacağı konular, evden verimli çalışmak ve uzakta çalışanları yönetmek olacaktır.
Denge
On aylık bir bebeğin yürüme çabasını gözünüzün önüne getirin. Dengede durmanın zorluğunu, adımlarını birbirine uydurmanın acemiliğini ve ilk adımı atmak konusundaki yılmaz mücadeleyi hatırlayın. Bunu hatırlamak zor geliyorsa bisiklet, kay kay, sörf veya snow board üzerindeki ilk denemenizi düşünün. Denge kurmak için verdiğiniz mücadeleyi hatırlayın. Ve bütün bunların sonunda ulaştığınız yeterlilik düzeyini gözünüzün önüne getirin. Bazı çocuklar on ayda yürürken bazıları bunu ancak on beşinci ayda tamamlar. Benzer şekilde bazıları bir alet üzerindeki dengesini üçüncü veya dördüncü denemesinde sağlarken, bazıları için bu sayısız başarısız denemeyi gerektirir. Ancak şikayet etmeyen, başkalarını ve aletin doğasını suçlamayanların hepsi sonunda başarır. Hayatta da iç dengenin dış koşullara uyum sağlaması süreyi kısaltır. Zihinsel, duygusal ve bedensel denge insanların dış koşulların kurbanı olmasını değil, kendi kaderini çizmesine ve onu yönetmesine yardım eder.
Sonuç
Haruki, “Fırtınadan çıktığınızda asla fırtınaya giren insan olmazsınız” demiş. Bu ifade yolculuğun insanı terbiye ettiği ve dönüştürdüğünün özlü anlatımıdır. İçinden geçtiğimiz süreç hepimizi dönüştürecektir. Neye dönüştüreceği ise herkesin yaptığı tercihe göre değişecektir. Enerjimizi nereye koyarsak hayat orada gelişir. Bu süreçte de şu anda iyi olan ne?” sorusunu soran ve enerjisini sahip olduğu değer ve kaynaklar üzerine odaklayanlar “öne geçecektir. Bu kişiler üstlerine düşeni de yapıp, kendilerinden de bir şey katanlar olacak ve kazançlı çıkacaktır. Buna karşılık şikayet eden, hatalara odaklanan, dedikodu yapan, olumsuz konuşan ve girdikleri ortamın havasını zehirleyenler kaybedenler listesine yazılacaktır. Bütün okuyucularımıza sosyal mesafelerini korudukları ve sevdikleriyle bağlarını güçlendirdikleri, sağlıklı günler dilerim.
*Bu yazı sayın Acar BALTAŞ tarafından kendi ismini taşıyan blog sitesinde 28 Mayıs 2020 tarihinde yayınlanmıştır.
Kaynak: https://www.acarbaltas.com/normlarin-degistigi-ortamda-hayata-ofise-donmek/